बन्दी समय र सम्बिधान

फेरि एकपटक पुरानै कथा, दृष्टिहिनहरु र हात्तीको, सर्वबोधी उत्तर
उच्चासनमा बस्ने दृष्टिधारीको सत्य र दृष्टिहिनका सत्यामा भेद त हुन्छ नै
तर के ती गलत थिए र ? प्रश्न गम्भीर छ, उत्तर सहज छैन
उत्तर सहज छैन र त खोज्नु जरुरी छ, गम्य, सर्वसुलभको खोजी समयले कहिले नै गर्‍यो र ! मानिसको दृष्टि त सँधै ब्रम्हाण्ड भन्दा नि पारी केन्द्रित रहँदै आएको छ ।
या बस्तुको अणु, परमाणु, इलेक्ट्रोन, प्रोट्रोन, न्यूट्रोन र नियोनलाई पनि भेदेर अझ भित्र जान चाहन्छ
दृष्टिहिनहरुका परस्पर विरोधी निष्कर्ष अपूर्ण/असत्य भन्ने आधार के ? अनुभवको आधारमा ती सही नै छन् भने अपूर्ण असत्य भनेर दृष्टिवान मात्र तर्क गर्न सक्छ
महामानव बुद्धले भनेथे, “वत्स, मेरै वाणीमा पनि आँखा चिम्लेर विश्वास नगर्नु ।” अनुभव र ज्ञानको चाल्ना तर्फ सङ्केत थियो महामानवको
ज्ञान अर्थात् हरेक पुर्खाहहरुको एक पूर्ण जीवनको अनुभवको निचोड, विश्वसनीय श्रोत/साधन । मानव सभ्यताको सुरुवात देखि नै एकपछि अर्को पुस्तामा हस्तान्तरीत हुँदै आएको यही निष्कर्षले नै हामी आफूलाई ढुंगे युगबाट यहाँसम्म परिवर्तित गर्दै ल्याएर सभ्य भनाउन चाहन्छै

ती दृष्टिहिन थिए तर तिनमा दृष्टिकोण थियो, अन्यथा उत्तर कसरी सम्भव हुन्छ र !
चाहे अलग अलग नै किन नहोस् दृष्टिकोण थियो र त निष्कर्ष निकाले, कमी थियो त निष्कर्ष समन्वयनको, अन्यथा वास्तविक हात्तीको चित्रण गर्न समर्थ हुन्थे
तिनका प्रतेक दृष्टिकोणमा सत्यांश थियो, आफ्नो ज्ञान र अनुभव अनुरूपको
ती दृष्टिहिन थिए, माफिलायक, तर हामी दृष्टिधारी ? गहन प्रश्न यहाँ छ

देशको संविधान अहिले दृष्टिहिनको बिचमा हात्ती समान संसदमा बिचाराधिन अवस्थामै अडकिएको छ
पानीले आफ्नो बाटो आफै बनाउँछ, थुनिए दह बन्छ, ताल बन्छ र झन् थुप्रिएर बस्छ
मानिसले प्रकृतिसँग धेरैबेर पौँठेजोरी खेलेर बस्न सक्दैन, थुनिएर बसेको तालको पानी रकोरिहन सक्दैन
देशको मुख धेरैपटक दूध पिउँदा जलेको छ, सामान्य ज्ञानले पनि मोही प्युँदा फुकेर प्युँन सिकाउँछ
सरकार लाज छोपेर नाङ्गै हिँडने कपडा होइन्
सरकार अफ्रिकाको शक्तिशाली कालो जादु पनि होइन्
सरकार कूकार्य गर्न दिइएको अनुमतीपत्र होइन्
राज्यकोष भुपुको श्राद्ध गर्नलाई संचित धन होइन
सरकार कमजोरहरु माथि अन्याय, अत्याचार र शोषण गर्ने शक्ति होइन्
सरकार दावानल हो, यहाँ किसानका पसिनाको राप छ, मजदुरका श्रमको तातो छ, गरिब निमुखाहरुको आँसुको अग्नी प्रज्वलित छ
पानी धेरैबेर दह परेर बस्न सक्दैन, बाटो खोज्छ
सावधान ! पानी एकैमुष्ट नबगोस, सुरुदेखि अन्त्यसम्म प्रलय मच्चाएपछि मात्र यसको वेग मन्थर हुन्छ

वाद साधन हो साध्य होइन्, दृष्टिहिनहरुले हात्ती छामेजस्तो छामीरहनु र आफ्नै अडकलगीता गाईरहनुको के लाभ ?
बुद्धले पनि आफ्नो वाणीमा आँखा चिम्लेर विश्वास नर्ग भनेका थिए भने आयातीत बादहरु पनि पूर्ण सत्य हो भनेर ठोकुवा गर्ने को ? आधार के ?
प्रयोग भइरहेका बादहरु नेपाली धरातलमा नेपाली सोचको मलजल पाएर हुर्केका होइनन् भने आँखा चिम्लेर विश्वास गर्नु या सर्वज्ञान भनेर घोषणा गर्नुको औचित्य छैन ।
पानीले सौम्य निकास चाहेको छ, भद्र स्थापना चाहेको छ
अनुभव सीमारहित नभएकै हुँदा निष्कर्ष परस्पर विरोधी हुनसक्छन्
सीमित व्यक्तिगत अनुभवलाई सर्वज्ञान मान्नु दृष्टिको संकुचन हो, सोचको सिमितता ह