दिन सकौँ गर्न सकौँ

जाँदाजाँदै उसले अनुरोध गरेको थियो
मेरो लास माथि माटो चढाउन आउनेलाई मेरो हात देखाई दिनु
अनुरोध ! एक बिश्वविजेताको !
हो, अब परिस्थितिले आदेश दिनसक्ने अवस्थामा थिएन ऊ
किन यस्तो लाचारी ? बिश्वबिजेता सेनापतिको ?
युद्ध नसामा बग्दथ्यो उसको, सोचमा सँधै विजय सल्बलाई रहन्थ्यो
बल पराक्रमको धनी, रिपुमर्दनको शोख, बिजयोन्मादमा गर्जदा काँप्थे शत्रु
तर यो लाचारी !
धेय थियो सम्पूर्ण धरतीको अधिपति हुने, एकछत्र मालिक हुने
जित्यो, जित्दै गयो र अन्तयमा सोच्न बाध्य भयो
अभिलाषा र आवश्यकताबिचको सानो अन्तर बल्ल बुझ्यो
ज्ञान प्राप्तिमा यो ढिलाइ किन ? गम्य हुन कठीन कुरा के नै थियो र ?
भलै अन्तिम अवस्थामा बुझ्यो, तर बुझ्यो उसले बरा !
बोध त भयो, महानता फगत जमिन माथिको विजयमा छैन भनेर
आवश्यकता छ हात जमिनको टुक्रामा नै सीमित हुन्छ भनेर
महापराक्रमी र बलबान त समय हो
अनुरोध गर्‍यो, लासमाथि माटो छर्न आउनेलाई हात देखाईदिन
महानता दर्शाउँदै, विश्व विजेता सिकन्दर खाली हात नै धरती छाडेर जाँदैछ
उदयचलदेखि अस्तयचलसम्मको भूपतिले केही लिएर गएको छैन
सबै छाडेर जाँदैछ, यहीँ यसै धर्तीमा
महानता ऊ बिश्वबिजेता बन्नुमा थिएन
महानता मानवमात्रलाई एक पाठ सिकाएर जानुमा थियो
मुट्ठी बाँधेर जन्मनेहरु मुट्ठी खोलेर जान्छन्
दान, परहित परोपकार बन्दमुट्ठिबाट सम्भव छैन

त्यतिबेला कलिङ्मा कतै आँसु खसेका थिएनन्
खसुन कसरी ? आँसु झार्न रसिएका आँखा हुनुपर्छ, भित्र संवेदनाले भरिएको छाती हुनुपर्छ
आँखा त मार्ग मात्र हो आँसुको, श्रोत त छाती नै हो
जब मूल नै मरुभूमी भएपछि बर्षात्को आशा नै कहाँ रह्यो
कुनै न कुनै सूत्रबाट, कुनै न कुनै आधारबाट लासमा बदलिएका ती मानवसागर मध्ये
नातालाई केन्द्रिकृत गरेर अँगाल्ने कसलाई ?
रोए पनि आँसु पुछ्ने कसले ? आँसु पुछिदिने कुनै हात पनि त बचेका थिएनन्
बुढा शरीर त केवल श्वास मात्र फेरिरहेको थियो, हृदय त ढुंगो बनिसकेको थियो
ढुंगोबाट बर्षात् भला कहिले हुन्छ र !
मानवलासहरुको माहासागरको मध्यमा उभिएको थियो चण्ड
लासहरुका मौन चित्कारले विजय दुन्दुभीका आवाज निलिदिएका थिए
वृद्ध ओठका सस्केराहरुले लालपताकाहरु फहरिन बन्द भएका थिए
रगतले लत्पतिएका हातमा बिजयी तरबार भारी भयो, खस्यो र एक झन्कार निकाल्यो
शून्यताले त्यो झंकारलाई पनि निलिदियो, तर हृदयलाई त्यसैले चिर्न थाल्यो
अट्टहास भयभीत पर्ने साधन, हुकुम जमाउने अस्त्र, तर को माथि ? लास माथि ? फलतः
विजय अट्टहास बनेर ओठबाट निस्कन सकेन
राज्य माटोको टुक्रा होइन् शासन माटोको टुक्रामा गरिन्न
शासित हुने त मानव नै हुन्, ऊ जस्तै, हाडछाला युक्त जीव, विवेकयुक्त प्राणी
लासले झुकेर कुर्नेस गर्दैन
मस्तिष्क सोच्न बाध्य भयो, के माथि विजय प्राप्त भयो भनेर
चण्ड जण्ड अन्य ग्रहबाट आएको प्राणी थिएन्
यसै माटोको हिस्सा थियो, यही धर्तीको पानी मिसिएको थियो रगतमा
चिसिएर बसे ढुङ्गामा पनि काइ पलाउँछ, ऊ त तातो थियो हृदयधारी मानव
जब विवेक पलायो तब मन भटकियो, आनन्दहीन भयो, बेरस भयो
काँप्न थाले हृदय, विजेता क्षणभरमै कायर भयो, निरिह देखियो, ओठ तालु सुक्न थाले
जान्यो, रगतले प्यास मेटिदैन भनेर
हृदयको आकूलता, मस्तिष्कको ब्याकूलतामा आत्मा जल्न थाल्यो
अनायास ओठ बर्बराए शान्ती देही….. शान्ती देही
पश्चात् यात्रामा निस्के शान्ती खोज्दै
यहीँ आए, बुद्धजन्म भूमिमा, चारकिल्ला बाँधेर चीनो छाडेर गए सम्राट अशोकले

जीवन हिसाब होइन्, दुई दुना चारको पाठ हमेसा रटिँदैन
तर जीवन हिसाबसँग पनि जोडिएको छ, अंकको सुरुवात भन्दा अगाडि र पछाडि शून्य नै छ
हाम्रा पुर्खाले शून्यलाई त्यसै आदिमा राखेका होइनन्, न त अन्त्यमा
सुरुवात् शून्यबाट नै हुन्छ र अन्त्य पनि शून्यमा नै
शून्यको यो हिसाबमा हामी आफैलाई चलाख घोषित गर्दै आजीवन गणना गरिरहन्छौ
बिर्सिएर, महापण्डितको अनमोल वचन, “म शून्यमा शून्य सरी बिलाएँ”
खगोल नै शून्य छ भने हाम्रो अस्तित्वको गणीतिय मान के ?
अस्तित्वमा आएर अरबौँ खरबौँ बिलाए
ती मध्ये केही नाम स्तुतिय छन्, बन्दनिय छन् प्रातःश्मरणीय छन्
मुट्ठी खोलेर गएका थिए, मानवमात्रलाई दिएर गएका थिए त्यसैले स्तुतिय बने, बन्दनिय बने
प्राप्तिको सतह चिल्लो चिप्लो हुन्छ, महानता त्यसमा टासिन या अडन सक्दैन
दानी रहिमले नजर झुकाउँदै दान गर्थे, नजर झुकाउनुको कारण खोल्दै भनेका थिए

देनहार कोए और है जो देवत दिन रैन
लोग भरम हम पर धरो ता सो निचो नैन

यहीँ लिएर यहिँकालाई दिने हामी मानव सभ्यताका बिचका कडिलाई दिँदा के को गर्व
बलवान समयले शाशक गर्नेहरु निलिसकेको छ, हामी मध्ये कोहीलाई नै नेतृत्व, जिम्मेवारी
र कार्यभार सुम्पेर
तिनीहरूले बुझ्न जरुरी छ आजको आवश्यकता, आजको माग,
अब गर्जो टारेर मात्र पुग्दैन, दिगदिगान्तलाई अटल हुनेगरि केही दिन नितान्त आवश्यक छ
निश्चय गर्नु छ तिनले, दिन सकौँ गर्न सकौँ
दिनसकेमा नै भविष्यमा स्तुत्य होलान्, बन्दनिय होलान्, नत्र प्रकृतिजन्य शून्यको हिसाब
चलिरहन्छ
समय चिन्तनाले यही दर्साएको छ ।