जुम्ला, १८ जेठ । जुम्ली खस भाषाको संरक्षण र त्यसको दिगो विकास गर्न पाठ्यक्रमका साथै विद्यालय स्थापना प्राथमिकरुपमा आवश्यक रहेको बताइएको छ ।
सोमबार मातृभाषा केन्द्र नेपालद्वारा आयोजित जुम्ली खस भाषा विकाससम्बन्धी सभामा सरोकारवालाले पाठ्यक्रम निर्माण र विद्यालय स्थापना बिना यसको औचित्य नरहने औँल्याएका हुन् ।
मातृभाषा केन्द्र नेपालका निर्देशक सुशील सुब्बाले हरेक जन्मभूमिका मातृभाषाको जगेर्ना गर्ने तथा हरेक स्थानका मातृभाषालाई विकास गर्ने उद्देश्यले देशैभरि कार्यक्रम सञ्चान गर्दै आएको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, सबैखाले भाषाको संरक्षण एवम् विकास हुन आवश्यक छ, भाषाको जगेर्ना गर्न विभिन्न सभामार्फत आएका सुझाव सल्लाहलाई प्रतिवेदन, अभिलेखीकरण गरी सम्बन्धित निकायमा बुझाउने लक्ष्य छ ।
खस भाषाका गुरु रमानन्द आचार्यले खस भाषा विकास तथा जगेर्नाका थुपै्र प्रयास भए पनि कर्णालीमा त्यसले निरन्तरता नपाउँदा स्थापित हुन नसकेको बताउनुभयो । यो भाषासँग सम्बन्धित कृति, नाटक, कथा, लेख रचना छन्, तिनको अभिलेखीकरण छ । तथापि यसलाई संरक्षण विकास गर्नुपर्दछ भन्नेमा राज्यको ध्यान पुगेको छैन, उहाँले भन्नुभयो । यसको संस्थागत गर्न पाठ्यक्रममा नै समावेश गर्नुपर्ने उहाँको भनाइ रहेको थियो ।
सङ्घीय समाजवादी पार्टीका केन्द्रीय सदस्य बलिराज शाहीले पाठ्यक्रम र विद्यालय बिनाको भाषा जगेर्ना खोज्नु अँध्यारोमा झटारो हान्नु जस्तै भएको तर्क गर्नुभयो । केस शाहीले कर्णालीमा बोलिने खस भाषा राप्ती, भेरी, सेती र महाकाली अञ्चलका बहुसङ्ख्यक नागरिकले बोल्ने भएकाले राज्यले यसको अस्तित्व बचाउनु पर्नेमा जोड दिनुभयो ।
खस भाषाका जानकार शिक्षक पूूर्णप्रसाद धितालले मध्य र सुदूरपश्चिमका बहुसङ्ख्यक मानिसले बोल्ने खस भाषालाई राज्यले प्राथमिकता नदिँदा ओझेलमा परेको आरोप लगाउनुभयो ।
उहाँले भन्नुभयो, हामी आफैँले आफ्नो मातृभाषालाई भन्दा पनि आयातीत भाषालाई बढी मान्यता दिने गरेकाले पनि मातृभाषा प्रभावित भएको हो । खस भाषाको जगेर्नाका लागि देउडा गीत, झोडामागल, लेख, रचना, नाटक, कथा, कविता, चलचित्र, शब्दकोष, पत्रपत्रिका, विभिन्न कृति अभिलेखीकरण गरिएको उहाँले जानकारी दिनुभयो ।
